Oddymianie szybu windowego w budynkach użyteczności publicznej

Bezpieczeństwo pożarowe w budynkach użyteczności publicznej wymaga zastosowania skutecznych systemów ochrony, które nie tylko umożliwiają wczesne wykrycie zagrożenia, ale przede wszystkim wspierają bezpieczną ewakuację użytkowników. Jednym z kluczowych elementów tych systemów jest oddymianie szybu windowego, które ma na celu usunięcie dymu i gorących gazów powstających podczas pożaru. Właściwie zaprojektowany i zamontowany system oddymiania szybu windowego może uratować życie, zapobiegając zadymieniu dróg ewakuacyjnych i poprawiając warunki działania służb ratunkowych.

Dlaczego oddymianie szybów windowych jest tak istotne?

Szyb windowy to pionowa przestrzeń instalacyjna, która w przypadku pożaru może pełnić rolę kanału przepływu dymu i gorących gazów między kondygnacjami. Ze względu na efekt kominowy, w szybkie może dojść do szybkiego rozprzestrzeniania się dymu, który przedostaje się do przyległych przestrzeni, takich jak korytarze, klatki schodowe czy pomieszczenia biurowe.

Brak skutecznego systemu oddymiania szybu windowego może spowodować:

• zadymienie stref ewakuacyjnych,
• ograniczenie widoczności dla użytkowników i ekip ratowniczych,
• wzrost ryzyka zatrucia gazami pożarowymi,
• uszkodzenia systemów mechanicznych dźwigów.

Z tego względu oddymianie szybu windowego jest wymogiem prawnym i technicznym dla wielu kategorii budynków użyteczności publicznej.

Obowiązujące przepisy i normy

Kwestie związane z oddymianiem szybów windowych w Polsce regulują m.in.:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065, z późn. zm.),
• Rozporządzenie MSWiA z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków,
• Polska Norma PN-B-02877-4:2001 – „Ochrona przeciwpożarowa budynków – Metoda badania skuteczności działania urządzeń oddymiających”,
• wytyczne producentów urządzeń oddymiających i wymagania techniczne rzeczoznawców ds. zabezpieczeń ppoż.

Zgodnie z przepisami, budynki wyposażone w dźwigi osobowe, w szczególności te o wysokości przekraczającej 9 metrów, muszą być wyposażone w urządzenia zapewniające oddymianie szybu windowego.

Rodzaje systemów oddymiania szybu windowego

W praktyce stosuje się dwa główne typy systemów oddymiania szybów windowych:

1. Oddymianie grawitacyjne

Najczęściej realizowane za pomocą klapy dymowej zlokalizowanej w górnej części szybu windowego, połączonej z kanałem wentylacyjnym wyprowadzonym ponad dach budynku. Klapa otwierana jest automatycznie po wykryciu pożaru (sygnał z SSP) lub ręcznie (z przycisku ROP albo z centrali oddymiania).

Zalety:

• prostota budowy i eksploatacji,
• brak elementów mechanicznych wymagających zasilania (poza siłownikiem klapy),
• niskie koszty eksploatacyjne.

Wady:

• uzależnienie skuteczności działania od warunków atmosferycznych,
• ograniczona wydajność przy silnym zadymieniu lub w wysokich szybach.

2. Oddymianie mechaniczne

W tym rozwiązaniu oddymianie realizowane jest za pomocą wentylatorów wyciągowych, które aktywnie usuwają dym z szybu windowego przez system przewodów wentylacyjnych. System ten może być zintegrowany z systemem oddymiania całego pionu komunikacyjnego.

Zalety:

• większa wydajność oddymiania,
• możliwość kontroli przepływu powietrza,
• skuteczniejsze działanie w wysokich budynkach.

Wady:

• większe koszty instalacji i serwisowania,
• konieczność zapewnienia zasilania awaryjnego (UPS),
• bardziej złożona konserwacja.

Główne zasady projektowania systemu oddymiania szybu windowego

Aby system oddymiania szybu windowego działał skutecznie i zgodnie z przepisami, należy przestrzegać poniższych zasad projektowych:

1. Lokalizacja klapy oddymiającej

Klapa powinna znajdować się w najwyższym punkcie szybu, bez przeszkód ograniczających przepływ dymu (np. półek montażowych, belek konstrukcyjnych). Kanał prowadzący do klapy musi mieć odpowiedni przekrój, zapewniający szybkie odprowadzenie dymu.

2. Sterowanie systemem

System oddymiania powinien być zintegrowany z centralą SSP oraz wyposażony w lokalne przyciski oddymiania, umieszczone w strefach ewakuacyjnych lub portierni. Otwieranie klapy może być realizowane przez:

• system automatyki pożarowej (na sygnał z czujki dymu),
• ręczny przycisk oddymiania,
• system nadrzędny (np. DSO lub BMS).

3. Zasilanie awaryjne

W przypadku oddymiania mechanicznego, wentylatory i elementy automatyki muszą być podłączone do zasilania rezerwowego, np. z baterii, agregatu prądotwórczego lub UPS.

4. Kompatybilność z dźwigiem osobowym

Wymagane jest, aby system oddymiania nie zakłócał pracy dźwigu, a jego elementy nie stanowiły zagrożenia dla mechanizmów ruchu windy. Przestrzeń szybu powinna pozostać wolna od elementów, które mogą ulec uszkodzeniu lub zablokować windę.

Elementy systemu oddymiania szybu windowego

Typowy system oddymiania szybu windowego może zawierać:

• klapę dymową z siłownikiem elektrycznym lub pneumatycznym,
• kanał wentylacyjny prowadzący do dachu,
• czujki dymu umieszczone w szybie,
• centralkę oddymiania z akumulatorem buforowym,
• przyciski oddymiania (np. w portierni lub przy wejściu),
• sygnalizatory stanu otwarcia klapy,
• czujnik położenia windy (dla systemów współpracujących z windą).

Utrzymanie i konserwacja

System oddymiania szybu windowego, jak każdy system ochrony przeciwpożarowej, musi być regularnie konserwowany i testowany. Zgodnie z przepisami, należy:

• dokonywać przeglądów co najmniej raz na 12 miesięcy,
• prowadzić dokumentację techniczną urządzeń,
• testować działanie systemu (zarówno automatyczne, jak i ręczne wyzwalanie),
• usuwać wszelkie usterki w możliwie najkrótszym czasie,
• utrzymywać drożność kanałów i sprawność klap.

Typowe błędy w projektowaniu i użytkowaniu

Niewłaściwie zaprojektowany lub użytkowany system oddymiania szybu może nie zadziałać w krytycznym momencie. Do najczęstszych błędów należą:

• montaż klapy oddymiającej zbyt nisko w szybie,
• brak drożności kanału wentylacyjnego,
• zbyt mała powierzchnia czynna klapy,
• brak integracji z systemem SSP,
• brak zasilania awaryjnego,
• niewłaściwa lokalizacja czujek dymu,
• brak regularnych testów działania.

Podsumowanie

Oddymianie szybu windowego w budynkach użyteczności publicznej to niezbędny element systemu ochrony przeciwpożarowej, który w sytuacji pożaru może zadecydować o skuteczności ewakuacji i bezpieczeństwie użytkowników. Zarówno oddymianie grawitacyjne, jak i mechaniczne, musi być projektowane zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami oraz dostosowane do charakterystyki konkretnego budynku. Regularna konserwacja, prawidłowe sterowanie i kompatybilność z systemem SSP to warunki konieczne, by system oddymiania szybu windowego spełniał swoją funkcję w sposób skuteczny i niezawodny.

Przeczytaj także ➡ https://piszemyteksty.eu/najczestsze-bledy-przy-montazu-systemow-oddymiania-i-jak-ich-unikac/